مالیات چیست؟ تعریف انواع مالیات

مالیات به زبان ساده پولی است که مردم برای تامین هزینه‌های عمومی کشور، به دولت پرداخت می‌کنند. در واقع مالیات انتقال بخشی از درآمد‌های جامعه به دولت یا بخشی از سود فعالیت‌های اقتصادی است که نصیب دولت می‌شود، زیرا ابزار و امکانات دست یابی به درآمد و سود‌ها را دولت فراهم ساخته ‌است. میزان مالیات بر درآمد افراد بر طبق قوانین مشخص مالیاتی و اقتصادی هر کشور تعیین می‌شود.

تعریف مالیات چیست؟

در واقع مالیات (Tax) به معنی انتقال بخشی از درآمد های جامعه به دولت می‌باشد. عدم پرداخت مالیات به معنای فرار مالیاتی یا مقاومت در برابر مالیات شناخته می‌شود و فرد مجازات می‌گردد. مالیات ممکن است به شخص موسسه یا دارایی تعلق بگیرد. پرداخت آن می‌تواند به صورت پول یا کار معادل آن صورت می‌گیرد.

مالیات انواع مختلفی دارد و به دو دسته بندی کلی مالیات های مستقیم و مالیات های غیر مستقیم تقسیم بندی می شود.

پس یکی از منابع درآمد عمومی دولت برای تامین هزینه های عمومی، مالیات است که در ماده 10 قانون محاسبات عمومی اینگونه بیان شده:

” درآمد عمـومی عبـارت اسـت از درآمـدهای وزارتخانـه هـا و موسـسات دولتـی و ماليـات و سـود سهام شرکت های دولتی و درآمد حاصل از انحصارات و مالكيت و ساير درآمـد هایی کـه در قـانون بودجـه کل کشور تحت عنوان درآمد عمومی منظور می شود . ”

در کل مالیات به وسیله اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت می شود. و در حقیقت دولت از دارایی و درآمد اشخاص برداشت می کند بدون این که تعهدی نسبت به پرداخت کننده به عهده بگیرد.

قانون مالیات

در حقیقت مالیات سهم هر فرد از هزینه امکانات و کالا های عمومی است که توسط دولت از فرد گرفته می شود ، به عبارت بهتر مالیات ، ابزاری اقتصادی در دست دولت است که به وسیله آن ثبات اقتصادی ، نابرابری درآمد و شاخص های مربوط به آن را کنترل می کند .

در اصل 51 قانون اساسی به قانونی بودن مالیات اشاره شده است:

“هيچ نوع ماليات وضع نمی ‌شود مگر به موجب ‌قانون ‌. موارد معافيت و بخشودگی و تخفيف مالياتی به موجب ‌قانون مشخص می ‌شود . ”

اشخاص مشمول پرداخت ماليات

در ماده 1 قانون مالیات های مستقیم آمده که اشخاص زير مشمول پرداخت ماليات مي باشند:

1- كليه مالكين اعم از اشخاص حقيقي يا حقوقي نسبت به اموال يا املاک خود واقع در ايران طبق مقررات باب دوم.

2- هر شخص حقيقی ايرانی مقيم ايران نسبت به كليه درآمدهايی كه در ايران يا خارج از ايران تحصيل می نمايد.

3- هر شخص حقيقی ايرانی مقيم خارج از ايران نسبت به كليه درآمدهايی كه در ايران تحصيل می كند.

4- هر شخص حقوقی ايرانی نسبت به كليه درآمدهايی كه در ايران يا خارج از ايران تحصيل می نمايد.

5-  هر شخص غير ايراني (اعم از حقيقی و يا حقوقی) نسبت به درآمدهايی كه در ايران تحصيل می نمايد و همچنين نسبت به درآمدهايی كه بابت واگذاری امتيازات يا ساير حقوق خود و يا دادن تعليمات و كمک های فنی و يا واگذاری فيلم های سينمايی (كه به عنوان بها يا حق نمايش يا هر عنوان ديگر عايد آنها می گردد) از ايران تحصيل می كند.

انواع مالیات

مالیات ها به طور کلی شامل دو نوع مستقیم و غیرمستقیم می‌شوند. در کل اگر این مالیات به طور مستقیم بر عهده اشخاص حقیقی و حقوقی گذاشته شده و به طور مستقیم اخذ شود مالیات مستقیم و در غیر این صورت مالیات غیر مستقیم به حساب می آید. انواع مالیات عبارتند از:

مالیات مستقیم

مالیات مستقیم، هزینه‌ای است که بدون واسطه و به صورت مستقیم از درآمد یا دارایی‌ فرد دریافت می‌شود. تمامی افرادی که در ایران زندگی و کار می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات مستقیم هستند. همچنین اگر فرد در خارج از ایران زندگی می‌کند، اما در ایران درآمد یا اموالی دارد، باید مالیات آن را پرداخت کند.

انواع مالیات مستقیم

انواع مالیات مستقیم به دو دسته کلی مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می شود.

الف) مالیات بر دارایی: مالیات بر دارایی مالیاتی است که بر پایه ثروت و دارایی شخص استوار است. این نوع از مالیات خودش به دو دسته تقسیم می شود:

• مالیات بر ارث
• مالیات حق تمبر

ب) مالیات بر درآمد: مالیات بر درآمد مهم‌ترین نوع مالیات است و مبنای پرداخت آن، میزان درآمد افراد یا شرکت‌ها است. اگر فردی از چند منبع مختلف درآمد داشته باشد، برای برآورد مالیات سالانه او، یا تمام مالیات‌های درآمدهای مختلف، با هم حساب می‌شود یا مالیات هر کدام از درآمدها به تنهایی محاسبه می‌شود. افراد حقیقی و حقوقی باید میزان درآمد و سود و زیان خود را در یک اظهارنامه مالیاتی به سازمان مالیاتی تحویل دهند. به علاوه اگر فردی در داخل ایران زندگی نکند اما در این کشور درآمد داشته باشد، مشمول پرداخت خواهد بود. مالیات بر درآمد خود نیز به گروه های زیر تقسیم می شود:

• مالیات بر درآمد املاک
• مالیات بر درآمد حقوق
• مالیات بر درآمد مشاغل
• مالیات بر درآمد کشاورزی
• مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
• مالیات بر درآمدهای اتفاقی

مالیات غیر مستقیم

مالیات غیر مستقیم، به صورت غیر مستقیم و با واسطه از افراد دریافت می‌شود؛ برای مثال وقتی شما یک کالا می‌خرید، مقداری از مبلغ پرداخت شده، به عنوان مالیات آن کالا به حساب می‌آید. یعنی به این ترتیب شما با خرید هر محصولی، در واقع علاوه بر مالیات‌های مستقیم خود، مجددا به دولت مالیات پرداخت می‌کنید. انواع مالیات های غیرمستقیم شامل موارد زیر می باشد:

الف) مالیات بر واردات: هر کالایی که توسط افراد حقیقی یا حقوقی به کشور وارد شود، مستلزم پرداخت مالیات است. دولت این مبلغ را در راستای حمایت از تولیدات داخلی از واردکنندگان دریافت می‌کند و با عنوان عوارض و حقوق گمرکی شناخته می‌شود. این گونه از مالیات به سه صورت از مودیان وارد کننده دریافت می گردد:

• حقوق و عوارض گمرکی
• سود بازرگانی
• عوارض بر واردات اتومبیل

ب) مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات: مالیات بر مصرف مالیاتی است که مصرف کنندگان کالا های خاص در زمان خرید آن کالا (به همراه قیمت کالا) پرداخت می کنند. به این ترتیب هر شخصی که میزان بیشتری از آن کالا را مصرف کند، در نهایت مالیات بیشتری پرداخت می کند. گرچه این نوع مالیات نهایتا به وسیله مصرف کننده نهایی پرداخت می شود، اما وظیفه قانونی پرداخت آن به دولت به عهده تولیدکنندگان و فروشندگان است. مالیات بر مصرف انواع بسیار زیادی دارد؛ مالیاتی که دولت از مصرف و فروش کالاها و خدمات دریافت می کند به صورت ذیل است:

• مالیات و انواع آن مالیاتی که از خرید و فروش نوشابه های غیر الکلی دریافت می شود.
• مالیات و انواع آن مالیاتی که از خرید و فروش الکل طبی و صنعتی از تولید کنندگان و فروشندگان آن دریافت می شود.
• مالیات و انواع آن مالیاتی که از فروش سیگار از تولید کنندگان و فروشندگان آن دریافت می شود.
• مالیات و انواع آن مالیاتی که از خرید و فروش اتومبیل دریافت می شود.
• مالیات و انواع آن مالیات بر فرآورده های نفتی و پتروشیمی که از تولید کنندگان و فروشندگان آن دریافت می شود.
• مالیات و انواع آن خرید و فروش خاویار هم مشمول مالیات بوده و مودیان باید آن را پرداخت نمایند.
• مالیات و انواع آن نوارهای ضبط صوت و تصویری هم جزء مواردی هستند که دولت می تواند از آنها مالیات دریافت نماید.
• مالیات و انواع آن حق اشتراک تلفن های خودکار و خدمات مخابرات بین المللی هم در زمره قوانین پرداخت مالیات قرار دارد.

ج) مالیات بر ارزش افزوده: مبلغی است که دولت از تفاوت ارزش کالا و خدمات با میزان ارزش مواد اولیه یا کالاهای واسطه، محاسبه می‌کند.

»» تعریف جعاله چیست؟ ارکان و انواع جعاله