پایان قیمومت و استعفای قیم چگونه است؟

ممکن است قیم از سمت خود عزل یا منعزل گردد. با عزل یا انعزال، سمت قیم معزول یا منعزل پایان می‌پذیرد، اما دوران قیمومت بر محجور خاتمه نمی‌یابد و حاکم شخص دیگری را به این سمت نصب می‌کند. مباحث مربوط به عزل قیم را در مقاله‌ای دیگر توضیح دادیم. در این موارد پایان قیمومت می‌باشد. اما نهاد حمایتی قیمومت به علت ادامه حجر و برای حفظ حقوق محجور ادامه دارد، ولی ممکن است پایان قیمومت به علت زوال حجر باشد که در این صورت قیمومت پایان می‌پذیرد، بدون اینکه به تعیین قیم دیگری نیاز باشد. به همین مناسبت می‌توان پایان قیمومت به علت زوال حجر و پایان سمت قیم را از همدیگر تفکیک نمود.

پایان قیمومت

پایان قیمومت بر دو قسم است یکی پایان قیمومت به علت زوال حجر و دوم پایان سمت قیم است.

1) رشد یا افاقه محجور

هر گاه صغیر بالغ و رشید گردد، یا مجنون دائمی افاقه پیدا کند، یا سفیه توانایی اداره عاقلانه اموال خود را به دست آورد، دوران قیمومت، به علت خروج محجور از حجر، به سر می رسد و وظایف و اختیارات قیم پایان می‌پذیرد. ماده 1253 قانون مدنی مقرر می‌دارد:

2) پایان سمت قیم

علاوه بر موارد عزل که بررسی شد ممکن است قیم محجور شود، یا از اسلام خارج و مرتد گردد. در این صورت سمت او پایان می‌پذیرد و قیم دیگری به جای او نصب می‌شود. برابر بند 1 ماده 1231 قانون مدنی، کسانی که خود تحت ولایت یا قیمومت هستند نباید به سمت قیمومت منصوب شوند. به علاوه هر گاه قیم پس از انتصاب، مجنون یا فاقد رشد گردد، منعزل می‌شود (ماده 1249 قانون مدنی). ماده 1248 قانون مدنی نیز به این قاعده اشارت دارد:

یکی از شرایط قیم محجور مسلمان، یا در حکم مسلمان، اسلام اوست. در حقوق اسلام ولایت کافر بر مسلم پذیرفته نشده است. لیکن در ماده 1192 قانون مدنی آمده است:

چون قیمومت همانند وصایت نوعی ولایت است و با وکالت تفاوت اساسی دارد، بنابراین با استفاده از ملاک ماده مذکور می‌توان گفت، حاکم برای محجور مسلم نمی‌تواند قیم غیرمسلم نصب کند.

استعفا قیم

استعفا قیم نیز یکی از مواردی است که هرگاه پذیرفته شود به قیمومت پایان می‌دهد، ولی در قانون ایران حکم خاصی درباره آن به چشم نمی‌خورد. از آنجا که پذیرفتن قیمومت برای قیم اجباری نیت ادامه اجباری آن نیز معقول به نظر نمی‌رسد، زیرا قیمومت نوعی نمایندگی است و قیم به حکم دادگاه به عنوان نماینده محجور نصب می‌شود، بنابراین استعفای قیم مانند استعفای وکیل باید پذیفته شود.

ولی چون این نمایندگی نوعی سمت و وظیفه عمومی است که به حکم دادگاه به قیم تفویض می‌شود، استعفای قیم نیز به قبول دادگاه نیاز دارد. پس هرگاه قیم پیش از آنکه دادگاه استعفای او را بپذیرد سمت خود را رها کند و محجور را بی‌سرپرست گذارد مسئول زیانی است که در نتیجه استعفا به اموال محجور وارد می‌شود.

اعاده ولایت

یکی از موارد نصب قیم موردی است که ولی قهری صغیر، محجور شود (ماده 1185 قانون مدنی). مئله قابل بحث در اینجا آن است که اگر ولی محجور از حجر خارج شود، در صورتی که مولی علیه هنوز به سن بلوغ یا رشد نرسده است، آیا ولایت زایل شده دوباره بر می‌گردد و در نتیجه قیمومت را منتفی می‌کند یا چنان که برخی گفته‌اند امر ساقط شده بر نمی‌گردد.

بازگشت رشد یا افاقه مجدد قیم

هرگاه قیم منعزل مجددا از حجر خارج شود آیا سمنت از دست داده خود را به دست می‌آورد یا نه؟ ممکن است این مورد با مسئله اعاده ولایت قیاس و گفته شود در اینجا نیز قیمومت بازمی گردد، ولی این قیاس باطل است، زیرا چنان که گذشت ولایت یک امر طبیعی و یک وظیفه خانودگی و قانونی است، اما قیمومت ناشی از حکم دادگاه است و هرگاه از قیم منعزل رفع حجر گردد نصب مجدد او به حکم دادگاه نیاز دارد و قیم خود به خود به سمت قبلی بر نمی‌گردد، بنابرایان با حجر قیم سمت قیمومت مطلقاً زایل می‌گردد.

بهترین وکیل برای پایان قیمومت

وکیل پایه یک دادگستری بصورت کلی برای هر نوع مشاوره حقوقی که شما بخواهید داشته باشید می‌تواند گزینه خوبی باشد اما اگر تخصص‌تر بخواهیم نگاه کنیم می‌شود به وکیل امور حِسبی در زمینه محجورین و قیمومیت اشاره کرد. در مجموعه وکیل VIP شما به راحتی می‌توانید گروهی از وکلا حقوقی، کیفری و خانواده را برای مشاوره حقوقی تلفنی یا مشاوره حقوقی حضوری در کنار خود داشته باشید.