گاهی اتفاق می‌افتد که بین زن و شوهر هیچگونه هماهنگی و توافق اخلاقی وجود ندارد؛ ممکن است یکی از زوجین بدکار و یا جانی و شریر باشد؛ ممکن است بر اثر پاره ای امراض صعب العلاج یا بعضی اعتیادات مضر، یا در نتیجه سوء معاشرت زن یا مرد، ادامه زندگی زناشویی ممکن نباشد؛ آیا در اینگونه موارد زن و مرد باید یک عمر در رنج و سختی و بدبختی بسر برند و به زندگی رنج افزای زناشویی ادامه دهند؟ آیا بهتر نیست که این پیوند نامناسب گسسته شود، تا هر یک از زن و مرد و سعادت خود را با تشکیل خانواده دیگری بازیابند؟ در این مقاله، به این پرسش ها پاسخ می دهیم و تعریف می کنیم که طلاق در ایران به چه صورت انجام می شود و انواع طلاق با قوانین سال 1401، بر اساس درخواست کننده طلاق به چه صورت است و اقسام طلاق بر اساس امکان رجوع چیست و از منظر قانون مدنی، چند نوع طلاق داریم.
گروه وکلای وکیل VIP، متشکل از بهترین وکیل های دادگستری و متخصص در انواع طلاق می‌توانند به شما بهترین مشاوره حقوقی در این امر را بدهند.
طلاق چیست؟
طلاق (Divorce) در لغت به معنی گشودن گره و رها کردن است. در فقه اسلامی در تعریف طلاق گفته‌اند: طلاق عبارت است از زائل کردن قید ازدواج بالفظ مخصوص.
بعضی از استادان حقوق فرانسه طلاق را چنین تعریف کرده‌اند:
“طلاق قطع رابطه زناشویی به حکم دادگاه، در زمان حیات زوجین، به درخواست یکی از آنان یا هردو است”
در حقوق امروز ایران طلاق ممکن است به حکم دادگاه یا بدون آن واقع شود (اگرچه ثبت آن نیاز به حکم دادگاه یا گواهی عدم امکان سازش دارد) و در تعریف آن می‌توان گفت: طلاق عبارت است از انحلال نکاح دائم با شرایط و تشریفات خاص از جانب مرد یا نماینده او.
بنابراین طلاق ویژه نکاح دائم است و انحلال ازدواج موقت (نکاح منقطع) از طریق بذل یا انقضا مدت صورت می گیرد. ماده 1139 قانون مدنی در این باره می گوید:
از نظر ماهیت حقوقی، در فقه اسلامی و قانون مدنی، طلاق ایقاعی است که از سوی مرد یا نماینده او واقع می‌شود. حتی در مواردی که طلاق براساس توافق زوجین و به صورت خلع یا مبارات صورت می‌گیرد، باید آن را یک عمل حقوقی یک جانبه (ایقاع) به شمار آورد؛ زیرا توافق زوجین که شرط یا انگیزه طلاق می‌باشد غیر از خود آن است و طلاق، یعنی آخرین عملی که با اجرای صیغه تحقق می‌پذیرد و رابطه نکاح را منحل می‌کند، در هر حال، یک عمل حقوقی یک جانبه (ایقاع) است و ناشی از اراده طرفین نمی‌باشد.
انواع طلاق بر اساس درخواست کننده طلاق
مقصود از موجبات یا اسباب طلاق چیزهایی است که مجوز طلاق به شمار آمده و به استناد آن ها می توان اقدام به طلاق کرد. در قانون مدنی به پیروی از فقه امامیه اسباب و موجباتی به شرح زیر برای طلاق ذکر شده است:
1- طلاق از طرف مرد
مرد می‌تواند برابر مقررات قانون مدنی با مراجعه به دادگاه زن خود را طلاق دهد. در ماده 1133 قانون مدنی نیز بر این نکته تاکید شده است:
2- طلاق از طرف زن
طلاق از طرف زن به دو طریق ممکن است، یکی این که وکالت در طلاق، یا در اصطلاح عرفی، حق طلاق داشته باشد و دیگری این که به استناد داشتن شرایط عسر و حرج یا شرایط دیگر، از دادگاه حکم طلاق بگیرد که در زیر هر کدام از مواد مرتبط در قانون مدنی آورده شده است:
در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.
تبصره (۱۳۸۱/۴/۲۹) – عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:
۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجددا به مصرف موارد مذکور روی آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد.
۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
۵- ابتلا زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.
3- طلاق توافقی
زوجین با شرایط خاصی می‌توانند درباره طلاق توافق کنند اینگونه طلاق، خلع یا مبارات نامیده می‌شود.
در موارد ذیل طلاق بائن است:
۱) طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
۲) طلاق یائسه.
۳) طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
۴) سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.
طلاق خلع طبق تعریف ماده 1146 قانون مدنی:
طلاق مبارات طبق تعریف ماده 1147 قانون مدنی:
اقسام طلاق در اسلام
در فقه امامیه طلاق را به طلاق بدعی (بدعت) و طلاق سنی (سنت) تقسیم می‌کنند. مقصود از طلاق بدعی طلاق نامشروع و حرام است که عبارت است از طلاق در حال حیض یا نفاس، طلاق در طهر مواقعه و طلاق سه گانه که رجوعی بین آن‌ها واقع نشده باشد. همه این طلاق‌ها باطل است و فقط در مورد سه طلاقه کردن زن بنابر مشهور یک طلاق صحیحا واقع می‌شود.
طلاق سنی طلاق مشروع و مجاز است که به بائِن و رِجعی و عدی تقسیم شده است:
الف) طلاق بائن
این نوع از طلاق بنابر قول فقهای امامیه بر شش گونه است:
طلاق غیر مدخوله (زنی که با او نزدیکی نشده است)، طلاق یائسه، طلاق صغیره (دختر نابالغ)، طلاق خلع، طلاق مبارات، مادام که زن (در دو طلاق اخیر) به بذل رجوع نکرده است، طلاق سوم که بعد از سه وصلت متوالی واقع شده باشد.
در موارد ذیل طلاق بائن است:
1- طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
2- طلاق یائسه.
3- طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
4- سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از اینکه وصلت در نتیجه رجوع باشد یا نتیجه نکاح جدید.
[ مقاله مرتبط: طلاق بائن چیست؟ انواع و آثار آن ]
ب) طلاق رجعی
به طلاقی گفته می‌شود که در ایام عده، شوهر می‌تواند رجوع کند. بجز طلاق های ششگانه فوق، هر طلاقی رجعی محسوب می‌شود.
[ مقاله مرتبط: طلاق رجعی چیست؟ و آثار آن ]
ج) طلاق عدی
از اقسام طلاق رجعی است و بدین جهت بعضی از فقها طلاق سنی را به دو دسته بائن و رجعی بخش کرده اند. طلاق عدی عبارت است از طلاقی که پس از آن، مرد در ایام عده رجوع کند و با زن نزدیکی نماید و سپس در طهر دیگر زن را طلاق دهد.
ثبت رجوع بعد از طلاق
ثبت رجوع در دفتر رسمی طلاق امروز هم، مانند گذشته، شرط صحت آن نیست. طبق بند 9 قانون جدید حمایت خانواده، مرد پس از رجوع اگر تا یک ماه از ثبت آن خودداری کند، ضمن الزام به ثبت رجوع، به پرداخت جزای نقدی یا خبس تعزیری درجه هفت محکوم خواهد شد.
[ مقاله مرتبط: شروط ۱۲ گانه ضمن عقد یا شروط دوازده‌گانه طلاق ]
در صورت تمایل جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری از طریق لینک زیر اقدام نمایید:
سلام اگر مرد دادخواست طلاق بدهد ولی قدرت مادی کافی برای پرداخت مهریه و سایر حقوق زن نداشته باشد چه اتفاقی خواهد افتاد. دلیل طلاق هم عدم سازش زن با مرد باشد آیا اعسار تعلق می‌گیرد یا می‌بایست همه حقوق زن پرداخت شود؟
باسلام و احترام
طلاق به دلیل‌عدم سازش زن با مرد، موجب جلوگیری از ادعای اعسار در پرداخت مهریه برای زوج نمی‌گردد. و شما می‌توانید بعد از صدور حکم طلاق باید تقاضای اعسار و تقسیط مهریه بدهید
من این ۶ ماهه شوهرم با یه زن دیگه فرار کرده و منو ارک کرده حالا هم بخاطر دوست دخترش تو زندان افتاده پدر دختره ازش میخواد تعهد بگیره ک به شرط اینکه از من و دخترم دور باشی شکایتم رو لغو میکنم
منم شنیدم تا ۶ ماه اگر مرد نفقه ی زنش رو نده. زن میتونه طلاق بگیره. برای اینکار کجا باید برم؟ از کجا شروع کنم؟ تا ۶ ماه اگر مرد نفقه ی زنش رو نده زن میتونه طلاق بگیره ؟
باسلام و احترام
یکی از راه‌های طلاق از طرف زوجه، دلیل عسر و حرج است. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی می‌توانید یکی از این دلایل باشد. و راه دیگر استناد به ترک انفاق است. برای استاد به استنکاف شوهر از پرداخت نفقه می‌توانید ابتدا به دفاتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست خود را مبتنی بر ترک انفاق ارسال نمایید. سپس در صورت محکومیت زوج، اقدام به دادخواست طلاق نمایید.