قرابت سببی چیست؟ و آثار آن در قانون مدنی

قرابت در لغت به معنای خویشاوندی است و قانون مدنی آن را به سه دسته قرابت نسبی، قرابت سببی و قرابت رضاعی تقسیم کرده است. منظور از قرابت، رابطه ای است که دو شخص را به طور مستقیم (مانند مادر و فرزند) یا غیرمستقیم و با واسطه فرد دیگری (مانند خواهران و برادران) به یک دیگر پیوند می دهد. در این مقاله ابتدا به تعریف قرابت سببی می پردازیم، سپس آثار این نوع خاص از قرابت بر روابط زوج و زوجه با یکدیگر و با بستگان طرف مقابل را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

قرابت سببی چیست؟

قرابت سببی، ناشی از ازدواج است و فقط زن و شوهر با یکدیگر و هر یک از آنان با خویشان نسبی دیگری دارای قرابت سببی هستند. ماده 1033 قانون مدنی در این زمینه مقرر می دارد:

بنابراین، خویشان نسبی شوهر با خویشان نسبی زن هیچ گونه قرابت سببی که منشا اثر قانونی باشد نخواهند داشت.

قرابت سببی دارای پاره ای آثار حقوقی است و این آثار را می توان در رابطه زن و شوهر با یکدیگر و در رابطه هر یک از آنان با خویشان دیگری جداگانه بررسی کرد.

آثار قرابت سببی (بین زن و شوهر)

زن و شوهر کانون خانوادگی مشترکی تشکیل می دهند و نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند. زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.

ماده 1103 قانون مدنی:

ماده 1104 قانون مدنی:

– مرد مکلف به پرداخت مهر و نفقه و انجام سایر تکالیف زوجیت است.

– زن مکلف به تمکین و قبول ریاست شوهر در امور خانواده است.

ماده 1114 قانون مدنی:

ماده 1117 قانون مدنی:

توارث

علاوه بر حقوق و تکالیف فوق، توارث یکی دیگر از آثار قرابت بین زن و شوهر است. طبق ماده 913 قانون مدنی:

زن حتی اگر ثروتمند باشد، مهر و نفقه از شوهر دریافت می کند و در مخارج خانواده نیز شرکت نمی نماید. بنابراین، چون مخارج مرد در زندگی بیشتر از زن است، بجاست که سهم الارث او هم بیش از سهم الارث زن باشد.

نفقه زن

در نکاح دائم، شوهر مکلف به پرداخت نفقه به زن خود می باشد. معهذا اگر زن بدون مانع مشروع از انجام وظایف زوجیت امتناع کند و به اصطلاح، از شوهر خود تمکین نکند متسحق نفقه نخواهد بود.

ماده 1108 قانون مدنی:

امتناع از انجام وظایف زوجیت اصطلاحا نشوز و زنی که از شوهر تمکین نمی کند ناشزه نامیده می شود. نشوز مانع استحقاق نفقه و بار اثبات آن بر عهده شوهر است.

آثار قرابت بین دیگر خویشان سببی

آثار قرابت بین دیگر خویشان سببی، یعنی بین هر یک از زوجین با اقربای نسبی زوج دیگر، محدود است. توارث و نفقه بین آنان نیست. مثلا داماد و پدر زن از یکدیگر ارث نمی برند و تکلیف انفاق نیز بین آنان وجود ندارد. مهم ترین اثر قرابت سببی مذکور منع نکاح در بین بعضی از خویشان سببی است. برابر قانون مدنی، در موارد زیر نکاح بین خویشان سببی ممنوع است:

ماده 1047 قانون مدنی:

4) بین مرد و خواهر زن، مگر بعد از انحلال ازدواج اول. ماده 1048 قانون مدنی:

5) بین مرد و دختر برادر زن یا دختر خواهر زن، مگر با اجازه زن. ماده 1049 قانون مدنی:

در پایان باید گفت که ازدواج بین مرد و اقرباء نسبی زنی که مرد به شبهه (اشتباه) یا زنا با او نزدیکی کرده است نیز ممنوع است.