تعریف مهریه و انواع مهریه

مهریه ، مهر یا صداق مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن می‌گردد و مرد ملزم به دادن آن به زن می‌شود. مهریه که از جانب مرد به زن داده می‌شود می‌تواند کمبود سهم الارث زن را در حقوق ما تاحدی جبران کند. به علاوه مهر در عرف نشانه ارج و احترامی است که مرد برای زن قائل است و مظهر تعهد شوهر برای تامین زندگی زن است. گاهی مهریه، که معمولا هنگام طلاق مطالبه می‌شود، مانع گسستن پیوند زناشویی می‌گردد و تضمینی برای دوام ازدواج به شمار می‌آید. در صورت وقوع طلاق نیز گاهی مالی که زن به عنوان مهر می‌گیرد در زندگی او بسیار موثر است و مانع پریشانی و درماندگی وی می‌گردد.

تعریف مهریه

مهر عبارت از مالی است که، به مناسبت عقد نکاح، مرد ملزم به دادن آن به زن می‌شود. الزام مربوط به تملیک مهر ناشی از حکم قانون است و ریشه قراردادی ندارد و به همین دلیل سکوت دو طرف عقد، و حتی توافق بر این که زن مستحق مهر نباشد، نمی‌تواند تکلیف مرد را در این زمینه از بین ببرد. مهریه نوعی الزام قانونی است که بر مرد تحمیل می‌شود و فقط زوجین می‌توانند، هنگام بستن عقد یا پس از آن، مقدار مهر را با سازش معین کنند.

ماده 1087 قانون مدنی:

رابطه تمکین زن با مهریه

الزام زن به تمکین از شوهر نیز مثل مهر به طور مستقیم از قانون ناشی می‌شود و سبب آن را نباید توافق زن و مرد پنداشت. بنابراین، رابطه مهریه با تمکین زن را نمی‌توان با رابطه عوض و معوض (یک چیزی در مقابل کار یا چیز دیگر) در قرار دادهای مالی قیاس کرد. شخصیت اخلاقی انسان او را از سایر حوانات و اشیاء ممتاز ساخته است.

[ مقاله مرتبط: شروط ۱۲ گانه ضمن عقد ]

انواع مهریه

در فقه و قانون مدنی مهر بر سه گونه است: مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه که هر یک دارای شرایط و احکامی است.

1) مهرالمسمی

هرگاه مهر در عقد ازدواج تعیین شده باشد، ان را مهرالمسمی گویند. این اصطلاح از فقه اسلامی گرفته شده و در ماده 1100 قانون مدنی نیز استفاده شده است ولی قانون آن را تعریف نکرده است.

ماده 1100 قانون مدنی:

در تعریف آن می‌توان گفت مهرالمسمی عبارت از مال معینی است که به عنوان مهر با توافق زوجین تعیین می‌شود، یا شخصی که زوجین انتخاب کرده‌اند معین می‌نماید. این مال ممکن است خانه، زمین، باغ و … باشد یا اجاره یک محل برای سکونت در مدت معین.

2) مهرالمثل

مهرالمثل مهری است که به موجب قرارداد تعیین نشده، بلکه بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، زیبایی، تحصیلات، موقع خانوادگی و اجتماعی و غیر اینها و با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و مکان، معین می گردد.

ماده 1091 قانون مدنی در این باره می گوید:

3) مهرالمتعه

در صورت وقوع طلاق قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن مستحق مهر المتعه  خواهد بود. اگر مهر در عقد ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد و قبل از تعیین مهر، نزدیکی واقع شود، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و اگر قبل از تادیه مهر، نکاح منحل شود، لطمه ای به حق زن وارد نخواهد شد و او می تواند حتی بعد از انحلال نکاح حق خود را مطالبه کند و چنانچه انحلال نکاح به علت فوت زن باشد، حق زن به ورثه او انتقال می یابد.

ماده 1093 قانون مدنی:

احکام مهریه در قانون

یکی از احکام مهریه در حقوق در باب ماکلیت زن بر مهر و ضمانت اجرای آن است در ماده 1082 قانون مدنی آمده، به مجرد عقد، زن مالک مَهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. بنابراین چنانچه مَهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.

[ مقاله مرتبط: نفقه زن چیست؟ ]