اتیان سوگند ؛ تشریفات و نحوه آن در دادگاه

در تمامی دعاوی حقوقی، می‌توان با ادای قسم به یکی از نام‌های خدا و با الفاظ جلاله‌ای نظیر والله، بالله و تالله، موضوع دعوا را تأیید یا انکار کرد. این عمل با نام “اتیان سوگند” شناخته می‌شود. برای اینکه اتیان سوگند قابل اثبات باشد، شاهد یا شهودی که مدعی علیه، موضوع دعوا را انکار کرده است، باید در دادگاه حضور داشته باشد. پس از صدور قرار اتیان سوگند و ذکر موضوع و شخص یاد کننده سوگند در آن قرار، اتیان سوگند با ذکر نام خدا و قسم خوردن در خصوص موضوع دعوا، طبق تشریفات و نحوه اتیان سوگند در دادگاه، انجام می‌شود.

لازم به ذکر است که اتیان سوگند فقط در شرایطی مورد قبول قرار می‌گیرد که طبق شرایط و تشریفات شرعی و قانونی، این امر ادا شده باشد. بنابراین، اصحاب دعوا و هر کسی که قصد دارد از این روش استفاده کند، باید از قواعد و تشریفات این موضوع و نحوه اتیان سوگند، آگاهی داشته باشند.

[مقاله مرتبط: حکم بدوی یعنی چه؟ ]

معنی اتیان سوگند

اِتْیانِ سوگَند به معنای قسم خوردن به لفظ جلاله با الفاظی نظیر والله، بالله، تالله یا ذکر کردن نام خداوند به هر زبانی، می باشد. این عمل در محکمه، در مقام دفاع یا دعوا، به درخواست یکی از طرفین دعوا، صورت می گیرد.

سوگند یا قسم، یکی از انواع ادله اثبات دعوا، در دعوا های حقوقی و کیفری می باشد. استفاده از سوگند در دعاوی حقوقی و کیفری، با رعایت قواعد و تشریفات مخصوص به خود، می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های تأیید و اثبات موضوع در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.

لازم به ذکر است که در برخی موارد، قوانین یا تشریفات محلی و ملی ممکن است به ادای قسم به شیوه‌های خاص و محدودیت‌هایی دستور دهند. بنابراین، طرفین دعوا باید با قواعد محلی و ملی مرتبط با اتیان سوگند در دادگاه آشنا باشند.

شرایط اتیان سوگند در دادگاه

در دادگاه، اتیان سوگند به وجود برخی شرایط قانونی منوط است و صرفا در صورت وجود چنین شرایطی، مدعی می‌تواند تقاضای اتیان سوگند کند و تکلیف اثبات یا رد ادعای خود را منوط به اتیان سوگند از سوی طرف مقابل نماید. شرایط ادای قسم در دادگاه عبارتند از:

1️⃣ ادعای مطرح شده باید بدون دلیل باشد و مدعی علیه نیز باید منکر ادعای مدعی باشد. به عبارت دیگر، در صورتی که مدعی به دلیل‌هایی ادعای خود را ثابت کند، اتیان سوگند معتبر نخواهد بود.

2️⃣ دعای مطرح شده باید به شخص ادا کننده سوگند، منتسب باشد. بنابراین، اتیان سوگند تنها از کسی قابل درخواست است که امر مورد ادعا منتسب به وی باشد.

3️⃣ کسی که از او تقاضای اتیان سوگند می‌شود، باید جزء طرفین دعوا باشد و در برخی موارد، مانند دعاوی بر صغیر و مجنون، نمی‌توان قسم را بر ولی یا وصی یا قیم متوجه کرد، مگر نسبت به اعمال صادره از آن‌ها. به عبارت دیگر، در این دعاوی فقط ولی، وصی یا قیم می‌تواند به‌عنوان مدعی یا مدعی علیه، قسم بخورد، تا ثبات اعمال خود را تأیید کند.

🔷 لازم به ذکر است که شرایط و قواعد اتیان سوگند در دادگاه ممکن است در کشورهای مختلف متفاوت باشد، بنابراین در صورتی که در یک کشور خارج از کشور خود به دادگاه مراجعه می‌کنید، بهتر است با قوانین و تشریفات مربوط به اتیان سوگند در آن کشور آشنا شوید.

تشریفات و نحوه اتیان سوگند در دادگاه

ماده 281 قانون آیین دادرسی مدنی:

🔷 در قانون آیین دادرسی مدنی، تشریفات و نحوه اتیان سوگند در دادگاه در ماده 281 مشخص شده است. به دلیل اینکه سوگند در دادگاه، یکی از ادله اثبات دعوای شرعی و قانونی است، نحوه ادای قسم در دادگاه باید به همان شیوه‌ای باشد که در شرع و به تبع آن، در قانون مشخص شده است. بنابراین، تشریفات و نحوه اتیان سوگند در دادگاه به شرح زیر است:

✅ بر اساس ماده 281 قانون آیین دادرسی مدنی، سوگند باید با لفظ جلاله (والله، بالله، تالله) یا نام خداوند متعال، به سایر زبان‌ها ادا شود و در صورت نیاز به تغلیظ، دادگاه کیفیت آن را از حیث زمان، مکان و الفاظ تعیین می‌کند. در هر حال، فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان در ادای سوگند به نام خداوند متعال، نخواهد بود. مراتب اتیان سوگند، صورت جلسه می‌گیرد.

✅ پس از صدور قرار اتیان سوگند، به درخواست متقاضی در دادگاه که در آن قرار، موضوع سوگند و شخصی که باید سوگند بخورد ذکر شده، سوگند با لفظ جلاله و یا نام خداوند به سایر زبان‌ها ادا می‌شود و مراتب اتیان آن در جلسه ذکر می‌شود.

✅ در خصوص زمان اتیان سوگند، در صورتی که شخص معین شده در قرار، برای قسم خوردن، حاضر باشد، در همان جلسه، اتیان سوگند صورت می‌گیرد و در غیر این صورت، دادگاه، تعیین وقت می‌کند و وقت را به شخصی که باید اتیان سوگند نماید، اعلام می‌کند.

[مقاله مرتبط: محکوم له کیست؟ ]

سوالات متداول