انواع قرابت در قانون مدنی ایران
منظور از قرابت، رابطه ای است که دو شخص را به طور مستقیم (مانند مادر و فرزند) یا غیرمستقیم و با واسطه فرد دیگری (مانند خواهران و برادران) به یک دیگر پیوند می دهد. قرابت در لغت به معنای خویشاوندی است و قانون مدنی آن را به سه دسته قرابت نسبی، قرابت سببی و قرابت رضاعی تقسیم کرده است. در این مقاله به پیروی از قانون مدنی انواع و اقسام قرابت اعم از قرابت نسبی، قرابت سببی و قرابت رضاعی را مورد بررسی قرار می دهیم.
قرابت نَسَبی
قرابت نسبی به قرابت در خط مستقیم و قرابت در خط اطراف تقسیم می شود. قرابت در خط مستقیم رابطه ای است خونی بین دو نفر که یکی از آنان بی واسطه یا با واسطه از دیگری به دنیا آمده باشد و به زبان دیگر، رابطه ای ژنتیکی است.
قرابت نسبی شامل سه طبقه است و در هر طبقه درجاتی وجود دارد. ماده 1032 قانون مدنی در این مورد مققر کرده است:
قرابت نسبی به ترتیب طبقات ذیل است:
طبقه اول: پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.
طبقه دوم: اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها.
طبقه سوم: اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها در هر طبقه درجات قرب و بعد قرابت نسبی به عده نسلها در آن طبقه معین میگردد.
مثلا در طبقه اول قرابت پدر و مادر با اولاد در درجه اول و نسبت به اولادِ اولاد در درجه دوم خواهد بود.
و هکذا در طبقه دوم قرابت برادر و خواهر و جد و جده در درجه اول از طبقه دوم و اولاد برادر و خواهر و جد و پدر در درجه دوم از طبقه دوم خواهد بود.
و در طبقه سوم قرابت عمو و دائی و عمه و خاله در درجه اول از طبقه سوم و درجه اولاد آنها در درجه دوم از آن طبقه است.
قرابت سَببی
قرابت سببی، ناشی از ازدواج است و فقط زن و شوهر با یکدیگر و هر یک از آنان با خویشان نسبی دیگری دارای قرابت سببی هستند. ماده 1033 قانون مدنی در این زمینه مقرر می دارد:
بنابراین، خویشان نسبی شوهر با خویشان نسبی زن هیچ گونه قرابت سببی که منشا اثر قانونی باشد نخواهند داشت.
قرابت سببی دارای پاره ای آثار حقوقی است و این آثار را می توان در رابطه زن و شوهر با یکدیگر و در رابطه هر یک از آنان با خویشان دیگری جداگانه بررسی کرد.
قرابت رضاعی
بر اساس قانون مدنی یکی دیگر از اقسام قرابت، قرابت رضاعی است. قرابت رضاعی ناشی از شیرخوارگی است و فقط از نظر منع ازدواج موثر است. طبق ماده 1046 قانون مدنی:
قرابت رضاعی از حیث حرمت نکاح در حکم قرابت نسبی است مشروط بر این که:
اولا) شیر زن از حمل مشروع حاصل شده باشد.
ثانیا) شیر مستقیما از پستان مکیده شده باشد.
ثالثا) طفل لااقل یک شبه آنه روز و یا ۱۵ دفعه متوالی شیر کامل خورده باشد بدون اینکه در بین غذای دیگر یا شیر زن دیگر را بخورد.
رابعا) شیر خوردن طفل قبل از تمام شدن دو سال از تولد او باشد.
خامسا) مقدار شیری که طفل خورده است از یک زن و از یک شوهر باشد بنابراین اگر طفل در شبانه روز مقداری از شیر یک زن و مقداری از شیر زن دیگر بخورد موجب حرمت نمی شود اگرچه شوهر آن دو زن یکی باشد و همچنین اگر یک زن یک دختر و یک پسر رضاعی داشته باشد که هر یک را از شیر متعلق به شوهر دیگر شیر داده باشد آن پسر و یا آن دختر برادر و خواهر رضاعی نبوده و ازدواج بین آن ها از این حیث ممنوع نمی باشد.
