شروط ۱۲ گانه ضمن عقد یا [شروط دوازده گانه طلاق]

در دفاتر ثبت ازدواج و همچنین در قباله های نکاح، که بعد از پیروزی انقلاب تنظیم شده مطالبی تحت عنوان شرایط ضمن عقد چاپ شده که طرفین می توانند با امضای ذیل هر یک از آنها، بعض یا کل آن ها را بپذیرند. این شروط شامل شرط انتقال تا نصف دارایی و شرط وکالت بلاعزل برای طلاق در پاره ای موارد است. در این مقاله ابتدا به توضیح شروط ضمن عقد چیست پرداخته و در ادامه، شروط ۱۲ گانه ضمن عقد یا شروط دوازده گانه طلاق را معرفی می نماییم.

شروط ضمن عقد ازدواج چیست؟

در نکاح مانند سایر قراردادها ممکن است اراده به پاره ای تعهدات فرعی که خارج از ارکان و عناصر اصلی قرارداد است نیز تعلق گیرد. این تعهدات فرعی را شروط یا شرایط ضمن عقد گویند. مثلا ممکن است در نکاح شرط شود که زن یا شوهر وصف خاصی داشته باشد یا یکی از زوجین وکالت داشته باشد که امری را از جانب همسر دیگر انجام دهد.

شرط انتقال تا نصف دارایی

در مودر انتقال بخشی از دارایی شوهر در متن اسناد رسمی ازدواج چنین آمده است:

«ضمن عقد ازدواج، زوج شرط نمود هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار او نبوده، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او بدست آورده، یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید».

شرط وکالت بلاعزل

در زمینه وکالت بلاعزل در قباله های ازدواج چنین آمده است:

ضمن عقد ازدواج خارج لازم، زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد که در موارد مشروحه زیر، با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز از دادگاه، پس از انتخاب نوع طلاق، خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرف او قبول نماید. (اگر زن مهریه خود را بخشید، زن وکالت خواهد داشت این بخشش را، به جای شوهرش، قبول کند.)

شروط ۱۲ گانه ضمن عقد یا شروط دوازده گانه طلاق

در ادامه متن قبل در قباله ازدواج، شروط ۱۲ گانه ضمن عقد یا همان شروط دوازده گانه طلاق آمده است:

مواردی که زن می تواند حسب مورد از دادگاه تقاضای صدور اجازه طلاق نماید، به شرح زیر است:

1) استنکاف شوهر از دادن نفقه به مدت 6 ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تادیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت 6 ماه وفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.

2) سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید.

3) ابتلا زوج به امراض صعب العلاج، به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد.

4) جنون زوج در مواردیکه فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.

5) عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.

6) محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات 5 سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به 5 سال بازداشت شود، یا به حبس و جزای نقدی که مجموعا منتهی به 5 سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد.

7) ابتلا زوج به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورده و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد.

8) زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند (تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است) و یا 6 ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید.

9) محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و اجرای هرگونه مجازات، اعم از حد و تعزیر، در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است، با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر، با دادگاه است.

10) در صورتیکه پس از گذشت 5 سال، زوجه از شوهر خود، به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر زوج، صاحب فرزند نوشد.

11) در صورتیکه زوج مفقودالاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.

12) زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.

قابل ذکر است که موارد یاد شده بطور عمده از ماده 8 قانون حمایت خانواده گرفته شده است، با این تفاوت که اولا طبق قانون مذکور رعایت موارد فوق جنبه قانونی داشته و دادگاه در صورت احراز یکی از آن موارد گواهی عدم امکان سازش صادر می کرده است، در حالی که در قباله های نکاح این مطلب جنبه قراردادی دارد و طرفین می توانند این شروط را کلا یا بعضا نپذیرند.

ثانیا در قانون حمایت خانواده اکثر موارد یاد شده مشترک بین زن و شوهر بوده، حال آنکه در قباله های ازدواج موراد مذکور فقط به نفع زن پیش بینی شده که در صورت وجود یکی از شروط، زن می تواند پس از صدور گواهی عم امکان سازش با استفاده از وکالت بلاعزل خود را مطلقه سازد.

[ مقاله مرتبط: وکالت در ازدواج ]