غایب مفقودالاثر در قانون مدنی کیست؟

هر شخص طبیعی دارای پاره ای حقوق غیر مالی است که وابسته به شخصیت او، انتقال ناپذیر و غیر قابل مرور زمان است. شخص طبیعی یا فرد انسانی دارای وجودی است که محدود به دو حد تولد و موت است. ممکن است حیات انسان به علت غیبت طولانی مشکوک باشد، در این صورت شخص را غایب مفقودالاثر گویند که قانون گذار برای امور مالی و غیرمالی او احکام خاصی مقرر داشته است. در این مقاله به توضیح اینکه غایب مفقودالاثر به چه معناست و تعریف غایب مفقودالاثر خواهیم پرداخت.

غایب مفقودالاثر به چه معناست؟

غایب مفقودالاثر (یک اصطلاح حقوقی است که مقنن در قانون مدنی و قانون امور حسبی بارها از آن استفاده نموده است) شخصی است که مدت بالنسبه مدیدی از اقامتگاه و محل سکونت خویش دور شده است و هیچ گونه خبری از او در دست نیست. در فقه چنین غیبتی را غیبت منقطعه می‌گویند و کسی که به این نحو غیبت نموده غایب مفقودالخبر نیز نامیده شده است.

با توجه به تعریفی که قانون مدنی از چنین شخصی به دست داده است انتخاب اصطلاح مفقودالاثر برای معرفی این شخص خالی از اشکال نیست، زیرا به هر حال اثر و نشانه‌ای از او باقی مانده است. اموال و فرزندان و زوجه وی از جمله آثار و موضوعاتی هستند که در زمان غیبت مورد بحث قرار می‌گیرند و اگر غایب هیچ گونه اثری از خود به جای نگذارده باشد، بحث حقوقی مفید و موثری درباره او مطرح نمی‌گردد.

بنابراین اطلاق غایب مفقودالخبر به این چنین اشخاص مناسب‌تر است، ولی ما به تبعیت از قانون مدنی اصطلاح مفقود الاثر را به کار خواهیم برد و گاهی برای رعایت اختصار به جای آن از واژه غایب استفاده خواهیم کرد. البته غایب در لغت معنی عامی دارد و به کلیه کسانی که در محل معینی حضور ندارند صدق می‌کند و استعمال غایب در معنای مورد نظر از باب استعمال عام و اراده خاص می‌باشد.

مثلا کسانی که به هر علتی از جلسه دادرسی غایب‌اند، اما در مکان معینی به سر می‌برند و غایبین دیگر که مجهول المکان هستند، اما خبر آن‌ها به نحوی از انحا واصل می‌شود خارج از شمول عنوان مورد نظر هستند.

می‌توان گفت نسبت بین غایبین مفقودالاثر و این گونه افراد عموم و خصوص مطلق است، بدین معنی که تمامی کسانی که غایب مفقود الاثرند از جلسه دادرسی غایب‌اند یا مجهول المکان هستند، اما ممکن است شخصی از جلسه دادرسی غایب یا مجهول المکان باشد، ولی مفقود الاثر محسوب نشود.

تعریف غایب مفقودالاثر

طبق ماده 1011 قانون مدنی:

مانند کسی که به مسافرت رفته و برنگشته و هیچ خبری از او در درست نیست. با توجه به این تعریف شرایط تحقق مفهوم حقوقی غیبت از قرار ذیل است:

1) غیبت

نخستین عنصر تعریف حقوقی غایب، غیبت است، یعنی غیبت از اقامتگاه (محل سکونت یا محل کار) که همان مرکز مهم امور شخص است می‌باشد. غیبت در مقابل حضور به کار می‌رود. چون هیچگونه اطلاعی از شخص غایب در دسترس نیست، بحث از قرب و بعد مکانی موضوعا منتفی است.

2) انقضای مدت نسبتا طولانی

اگر شخصی برای مدت کمی از اقامتگاه خود دور شده باشد هر چند که هیچگونه خبری از وی در دسترس نباشد غایب مفقودالاثر نیست. همسر وی نمی‌تواند تقاضای طلاق کند و در خصوص اموال او هم نمی‌توان مقررات مربوط به غایب را به مورد اجرا گذاشت.

3) فقد خبر حیات یا ممات غایب

مهم‌ترین عنصری که در تعریف غایب در نظر گرفته شده است بی‌اطلاعی از وضعیت غایب و فقدان اطلاعات مربوط به زنده یا مرده بودن غایب است که تقریبا در تمامی تعاریف فقهی و حقوقی با مختصر اختلاف در تعبیر نیز گنجانده شده است. بدیعی است که در صورت معلوم بودن وضع غایب و وصول اخباری مبنی بر حیات یا ممات وی، عنوان غایب مفقودالاثر صادق نیست و مطابق مقررات مربوط عمل خواهد شد.

امور مالی غایب مفقودالاثر

غایب مفقودالاثر دارای وضع حقوقی خاصی است و حقوق و تکالیف ویژه ای در قانون برای او مقرر شده است. این حقوق و تکالیف را با دو عنوان امور مالی غایب و امور غیرمالی باید مورد بحث قرار گیرد.

الف) اداره اموال غایب به وسیله نماینده قراردادی: ممکن است امور غایب به وسیله نماینده قراردادی او یا وکیل اداره شود. در صورتی که تکلیف اداره اموال غایب از طرف خود وی تعیین شده باشد، معمولا مشکلی در اداره اموال به وجود نمی‌آید.

ب) اداره اموال غایب به وسیله نماینده قانونی: وضع دیگری که در آن بطور معمول امین نصب نمی‌شود و مقام قضایی مداخله نمی‌کند، این است که علی رغم عدم تعیین تکلیف از طرف غایب، اشخاصی وجود دارند که به حکم قانون حق تصدی امور او را دارند، چنانکه هرگاه غایب، صغیر یا سفیه یا مجنون باشد، به دستور قانون مدنی، ولی یا قیم حق تصدی و اداره امور زندگی او را خواهند داشت.

[ مقاله مرتبط: اداره امور مالی و غیرمالی غایب مفقودالاثر در قانون ]

بهترین وکیل برای پرونده های غایب مفقود الاثر

برای اینکه بتوانید در هر پرونده ای موفق عمل کنید و برنده باشید باید با بهترین وکیل پایه یک دادگستری مشاوره داشته باشید. وکیل VIP گروهی از وکلا حقوقی، کیفری و خانوادگی را دور هم گرد هم آورده تا بتوانید بهترین وکیل متخصص برای هر نوع پرونده ای را به شما ارائه دهد. شما می توانید در ابتدا مشاوره حقوقی تلفنی و یا مشاوره حقوقی حضوری با بهترین وکیل مشهد این مجموعه داشته باشید.